Kentsel Doku 02 Eylül 2022, 09:22
Etimoloji
Yerleşim yeri olarak İspir; Herodotos tarafından "Saspeir", Ksenophon’da "Hesperit", Bizanslı Fastus tarafından ise "Sber/Sper" diye adlandırılmıştır. Şehrin adının, Çoruh nehri kıyısına yerleşmiş bir Saka toplumunun adından geldiği de ileri sürülmektedir.
Coğrafya
İlçemiz, Erzurum il merkezinin 143 km kuzeyinde yer almaktadır. İlçenin yüzölçümü 2244 km²dir. İlçe sınırları içerisinde 2400 ile 3900 metre arasında yükseklikte irili ufaklı çok sayıda dağ bulunmaktadır. Kaçkarlar, Mescit Dağı (3240 m), Deve Dağı (3363 m), Bozan Dağı (2924 m), Sandık Dağı (3186 m), Yassı Dağ (2500 m), Kazancık Dağı (2750 m), Korga Dağı (2364 m), Ayazöldüren Dağı (2500 m), Asniyar Dağı (3040 m), Dilek Dağı (3549 m), Hasan Dağı (2900 m) ve Nevse Dağı (3114 m) bu dağlardan önemli olanlardır. Dünyanın en hızlı akan nehirlerinden birisi olan Çoruh Nehri de İlçemizden doğmaktadır.
İlçemiz, sahip olduğu 76.865 hektar orman arazisi ile Erzurum ilindeki en fazla orman arazisine sahip ilçe durumundadır.
Ekonomi
İlçemiz meyve ve sebze bakımından zengindir. Dut ve dut mamulleri (pestil, kuru dut, pekmez, köme vs.) en önemli geçim kaynaklarından biridir. Bölgede fasulye yetiştiriciliği yaygındır ve "İspir Fasulyesi" yurt genelinde meşhurdur.
Tarıma elverişli alanların dar ve az olması nedeniyle bölgemiz halkı iş bulmak amacıyla gurbet işçiliğine çıkmakta ve genelde fırıncılık işi yapmaktadır. Son yıllarda seracılık ve özellikle arıcılıktan da ilçe ekonomisine girdi sağlanmaktadır. İlçemizde birkaç yerde suni balıkçılık yapılmaktadır.
İlçemiz, Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgesinin kesiştiği alanda bulunur. Ayrıca İlçemizin kuzey ve güneyi çok yüksek dağlarla çevrilidir. Karasal iklim ve deniz iklimi arası bir geçiş yeri olup, ağırlıklı olarak karasal iklim özellikleri görülmektedir. Bu nedenle ilçemizde hakim iklim, karasal iklim ile deniz iklimi arasında bir geçiş iklimidir. Bu iklim özeliği, aynı anda farklı iklimlerin oluşmasına yol açmaktadır. Erzurum'un diğer ilçelerine nazaran kışlar daha ılıman geçmektedir. Ancak kış ve yaz ile gece ve gündüz sıcaklık farkları hayli fazladır.
İspir Kalesi: Erzurum yolu üzerinde, şirin bir tepenin üzerinde kurulu bulunan kale Saltuklular tarafında inşa edilmiştir.
İspir Camii: İlçe merkezinde inşa edilmiştir. Saltuklular tarafında inşa edildiği bilgisi mevcuttur.
Tuğrul Şah Camii: İlçenin çarşı merkezinde bulunan camiyi Emir Atabey Erdem Şahın Tuğrul Şah adına 1200-1225 yılları arasında yaptırmış olduğu bilinmektedir.
Melik Halil Gazi Camii: İlçenin çarşı merkezinde inşa edilen cami Selçuklu dönemine ait bir eserdir.
Kadıoğlu Medresesi: Çarşı merkezinde yer alan medrese Erzurum Müftüsü Kadızâde Mehmed Efendi tarafından 1725-1726 yılları arasında yaptırılmıştır.
Elmalı Mağarası – Zindan Mağara: İspir’in merkezine bağlı Madenköprü beldesine yaklaşık 1,5 km uzaklıkta bulunan Elmalı Mahallesindedir. Mağara fosilleşmiş durumdadır.
Öte yandan günümüz itibariyle Yedigöller bölgesi - Çamlıkaya, Taşlıca- Hotar, Ardıçlı- Devedağı , Sırakonaklar - Davalı Yayla - Kaçkar , Çamlıca yaylası gibi tırmanma, yürüyüş ve gezi yerleri ile de her geçen gün daha da fazla ilgi gören İspir’de ayrıca Akkoyunlu Harabeleri, Numanpaşa Köyü Kalıntıları, Saltuklu Mezarları, Petekli Manastırı, Sandık Kalesi, Maden Kalesi, Cankurtaran Kalesi gibi daha bir çok ören yeri ve harabeler ile; Çirkini Baba, Hacı Abbas, Delibaba, Kavaktepe gibi ziyaret makam ve mekanları da bulunmaktadır.
Dağ ve yürüyüş sporları bakımından da elverişli bir doğaya sahip olan İspir’de başta 3933 rakımlı Kaçkar olmak üzere Verçenik dağlarından söz etmek gerekmektedir.